Schijnbaar mede op basis van ‘christelijke’ motieven zijn de Amerikanen na 11 september 2001 naar Afghanistan gegaan. Daar is van alles opgebouwd, vaak aan de hand van allerlei bijbelteksten, om het onderwijs en vrouwenrechten en vooral ‘de democratie’ een boost te geven. Als de Amerikanen daar vanuit ‘christelijke’ overwegingen naartoe gingen, is het dan wel ‘christelijk’ om zich nu uit Afghanistan terug te trekken? We hebben bij die vraag de schrijnende beelden op Kaboel-airport in het achterhoofd. Daar komt nog eens bij dat sommigen onder ons president Donald Trump heel wat ‘christelijker’ vinden dan Joe Biden en zich daarom afvragen of Trump het niet anders aangepakt zou hebben. De werkelijkheid is dat Trump, met zijn America First, al helemaal geen zin had om in ver weg gelegen landen voor Sinterklaas te spelen. Hij trok de Amerikaanse troepen terug uit Irak en kondigde in 2020 aan hetzelfde te willen doen in Afghanistan. Hij werd opgevolgd door Biden, die gewoon Trumps eigen aankondiging in daden heeft omgezet.

Sommige Amerikaanse politici mogen zich voortdurend beroepen op hun geloof c.q. hun kerkgang, maar hun wereldpolitieke daden hebben in de praktijk met geloof bitter weinig te maken. Ik heb dan ook geen hoge dunk van die ‘christelijke’ motivatie van Amerikaanse regeringen, noch bij hun inval in Afghanistan in 2001, noch bij hun terugtrekking uit dat land in 2021. De USA zijn een christelijk land, maar ze hebben nooit politieke partijen gekend die op expliciet christelijke, staatsfilosofisch verantwoorde standpunten zijn gebaseerd. Dat geldt zowel voor de Republikeinen als voor de Democraten. Amerikaanse leiders mogen dan soms bijbelteksten citeren, omdat dat goed aankomt bij een deel van de bevolking. Dat geldt zeker voor interne problemen als abortus en het homohuwelijk. Maar als het om de wereldpolitiek gaat, spelen dat soort argumenten hoogstens een rol voor de bühne.

De belangrijkste reden waarom de Amerikanen na nine eleven Afghanistan binnenvielen, was om in dat land Osama bin Laden gevangen te nemen en Al Qaeda op te rollen – maar bin Laden bleek zich in het naburige Pakistan schuil te houden. In wezen is dit precies wat, twintig jaar later, president Joe Biden onlangs als reden voor de twintigjarige Amerikaanse aanwezigheid in Afghanistan aangaf: ervoor zorgen dat dit land geen schuilplaats voor terroristen zou zijn die de USA schade zouden kunnen berokkenen.

Natuurlijk was dat in de praktijk echt niet de enige reden. De Amerikanen hebben, net als andere landen die een tijdlang in Afghanistan hebben gezeten, inclusief Nederland, zich ook ingezet voor bijvoorbeeld onderwijs en vrouwenrechten vanuit een prijzenswaardig, zij het niet erg realistisch idealisme. Inderdaad lijken de USA nog steeds te denken dat zij met behulp van machtsmiddelen in Afrikaanse en Aziatische landen de hoog geloofde ‘westerse democratie’ kunnen vestigen. Dat proberen zij niet uit ‘christelijke’ motieven, maar alleen uit eigenbelang (of zo men wil: in het belang van de westerse machten), en wel door bondgenootschappen te sluiten met (voor het oog) ‘democratisch’ gekozen regeringen in zulke landen.

De Amerikanen, en ook sommige andere westerlingen, willen er nog steeds niet aan dat een democratie alleen mogelijk is in landen waar de bewoners echte vrijheid van meningsuiting kennen, bovenal persvrijheid, waar het rechtssysteem die vreselijke corruptie redelijk goed weet te onderdrukken, en waar onder de oppervlakte geen fanatiek-religieuze (bijv. islamitische) of andere anti-democratische (zoals fascistische of communistische) machten liggen te sluimeren. In wezen is de vestiging van een echte democratie in niet-westerse landen dan ook nauwelijks ergens gelukt: niet in Irak (ondanks het ‘idealisme’ van president George D. Bush), niet in Libië – of welk ander Arabisch land – en ook niet in Afghanistan (denk aan het corrupte regime van Hamid Karzai). In laatstgenoemd land leidde dit zelfs tot de langste oorlog waarin de USA ooit verwikkeld zijn geweest: een gevecht van twintig jaar, enerzijds tegen de extreem-islamitische Taliban, anderzijds tegen de corrupte schijn-democratische leiders.

Sinds 2019 is duidelijk geworden dat de USA deze oorlog nooit zullen kunnen winnen, net als dit destijds met de Vietnam-oorlog het geval was. Dit ondanks de maar liefst honderd duizend Amerikaanse strijdkrachten die rond 2010 nog in Afghanistan bivakkeerden. Daarom besloot president Biden dat de Amerikaanse troepen uiterlijk 31 augustus 2021 uit Afghanistan teruggetrokken zouden moeten zijn. Dat gebeurde op basis van precies dezelfde pragmatische, niet-christelijke (wat niet hetzelfde is als ónchristelijke!) overwegingen als die welke in 2001 tot de invasie van Afghanistan hadden geleid. Wereldleiders worden gedreven door wereldpolitieke motieven van machtsbegeerte en eigenbelang en door niets anders. Dat geldt voor Amerikanen (en Europeanen) net zo goed als voor Russen en Chinezen. Het was in Amerika’s eigen belang om in 2001 Afghanistan binnen te trekken, en het is in Amerika’s eigen belang om in 2021 Afghanistan weer te verlaten. Nogmaals: christelijke argumenten spelen daarbij hoegenaamd geen rol.Dat Biden niet heeft voorzien waartoe de terugtrekking zou leiden, is een blunder van jewelste. Hij pochte op de grote ‘kracht’ van dat ‘geweldige’ Afghaanse leger, dat in werkelijkheid nauwelijks een poot heeft uitgestoken om de Taliban tegen te houden. Dit was het leger dat twintig jaar Amerikaanse aanwezigheid in Afghanistan heeft geproduceerd! Die afgang niet te voorzien is een politieke blunder – niet een christelijke of onchristelijke blunder. De Irakoorlog van de Republikein Bush was ook zo’n blunder – er wáren in Irak helemaal geen massavernietigingswapens, zoals hij had beweerd. En de terugtrekking uit Afghanistan, voorbereid door de Republikein Trump en uitgevoerd door de Democraat Bush, is ook zo’n blunder – het Afghaanse leger bleek geen enkele power te hebben. Zo gaat dat in de Amerikaanse (en andere) politiek. Dat heeft met christelijke of onchristelijke motieven weinig te maken – wél met puur politiek inzicht. Wat wij dezer dagen op de Kaboel-luchthaven waarnemen, is het rechtstreekse gevolg van dit politieke geblunder. Diep triest.