12 Jasser Arafat

Het Israëlisch-Palestijnse conflict van na 1967 kan niet begrepen worden zonder de figuur van Jasser Arafat (1929-2004) erbij te betrekken. Arafat deed graag alsof hij een in Jeruzalem geboren ‘Palestijn’ was, maar hij was in Cairo geboren; zijn vader kwam echter uit Gaza. Sommigen beweren dat Arafat altijd een trouw moslim is gebleven, anderen beweren dat hij eerder een agnost genoemd zou moeten worden. Feit is dat hij een vurige Palestijnse nationalist was. In 1959 stichtte hij met enkele geestverwante Palestijnen in Koeweit de ondergrondse Fatah (met lidwoord: Al Fatah, ‘de overwinning’) op. De beweging werd geleid door tien personen, van wie Arafat er één was, en stichtte haar kantoor in Algiers (later verhuisde ze naar andere Arabische steden). Arafat wenste zo spoedig mogelijk de strijd met Israël aan te vangen, maar de anderen wilden liever eerst contacten met de Arabische leiders opbouwen, met name met Nasser, de president van Egypte.

In 1964 was het dan ook Nasser die met anderen de PLO oprichtte: de Palestine Liberation Organization (‘Palestijnse Bevrijdingsorganisatie’), die zich ten doel stelde Palestina door middel van gewapende strijd te ‘bevrijden’ van de Israëli’s en in plaats daarvan een (Arabische moslim-)Palestijnse staat te stichten. Daarin zou plaats moeten zijn voor moslims én Joden en christenen, maar dan strikt onder (moslim-)Arabisch gezag. Aanvankelijk werd de PLO gedomineerd door niet-Palestijnse Arabische leiders, maar in 1969 (kort na de Zesdaagse Oorlog) wisten Palestijnse organisaties, onder leiding van Arafat en Fatah, de PLO over te nemen.

Na de Jom-Kippoer-Oorlog (1973) riepen de Verenigde Naties de PLO uit tot de enige wettige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk. Daarmee rees ook de ster van Arafat. Diens doel bleef de vernietiging van de staat Israël, maar als tussenstap riep hij in 1988 alvast de ‘staat Palestina’ uit op de West Bank en in de Gazastrook. Deze ‘staat’ werd door 90 landen erkend, en sinds 2019 zelfs door 138 landen.

13 De Camp-David- en de Oslo-akkoorden

Intussen had het vredesoffensief van Nassers opvolger, de Egyptische president Sadat († 1981), de weg gebaand tot de Camp-David-akkoorden van 1978. Deze akkoorden, mét de Eerste Intifada (Palestijnse opstand tegen Israël, 1987-93), baanden op hun beurt de weg tot de Oslo-akkoorden tussen Israël en de PLO (1993-95) onder toeziend oog van de Amerikaanse president Bill Clinton. Hier vond op 13 september 1993 de beroemde handdruk plaats tussen de Israëlische premier Jitzchak Rabin en Jasser Arafat, en wel in de tuin van het Witte Huis (Washington). Thema: de terugtrekking van de Israëli’s uit Gaza en de West Bank en zelfbestuur voor de Palestijnen door de zogenoemde ‘Palestijnse Autoriteit’ (wat volgens de Israëli’s nog géén zelfstandige Palestijnse staat betekende). In 1994 ontvingen Rabin en Arafat, samen met de leidende Israëlische politicus Sjimon Perez (1923-2016), de Nobelprijs voor de vrede. Maar helaas, zoals het vredesoffensief van Sadat eindigde met moord op zijn persoon door een fanatieke moslim, zo eindigde het vredesoffensief van Rabin met moord op hém, en wel door een ultra-orthodoxe Jood (1995). Bovendien ontstonden er zoveel meningsverschillen tussen de Israëlische regering en de PLO over de interpretatie van de akkoorden dat deze uiteindelijk maar bitter weinig resultaat boekten (waarbij beide partijen uiteraard elkáár de schuld voor de mislukking gaven). Het gevolg van deze mislukking was een Tweede Intifada (2000-2005).

Arafat overleed in 2004. Als ‘president van de Palestijnse Autoriteit’ werd hij opgevolgd door Mahmoed Abbas (geb. 1935), die op de West Bank tot op de dag van vandaag de feitelijke Palestijnse leider is van Fatah c.q. van de Palestijnse Autoriteit.

14 Fatah versus Hamas

De situatie van de Palestijnen is niet te begrijpen zonder in te gaan op het conflict tussen Fatah en Hamas. In Egypte bestond een fundamentalistische organisatie genaamd de Moslim-Broederschap. Als zijtak hiervan ontstond in 1987 Hamas, een specifiek Palestijnse fundamentalistisch-islamitische organisatie. Het woord ‘(C)HAMAS’ is eigenlijk een letterwoord, dat ‘Islamitische Verzetsbeweging’ betekent; maar er is ook een Arabisch woord (c)hamas, dat ‘kracht, moed, enthousiasme’ betekent (maar in het Hebreeuws betekent het ‘geweld’ [Gen. 6:11,13]; is dat toeval?). De leider van Hamas is Ismail Haniya (geb. 1963), woonachtig in Qatar.

Hamas was en is veel religieuzer én dus fanatieker dan de meer seculiere én dus gematigder Fatah, met als gevolg dat de twee elkaar niet kunnen uitstaan, een feit dat zelfs tot de ‘Palestijnse burgeroorlog’ leidde (2006-2014). Fatah is de baas op de West Bank en Hamas is (of was?) de baas in de Gazastrook. Het oorspronkelijke handvest van Hamas stelt als doel: het doden van Joden, de vernietiging van de staat Israël en de vestiging van een islamitische staat die heel Palestina moet omvatten.

Als tussenoplossing verklaarde Hamas zich bereid tot een voorlopige tweestaten-oplossing, zónder echter haar hoofddoelstellingen (dood aan de Joden, vernietiging van de staat Israël) op te geven. In 2017 stelde Hamas een mildere versie van haar handvest op, waarin het beweerde niet tegen Joden in het algemeen te zijn, alleen tegen het ‘zionisme’ (lees: de staat Israël). Hamas zal nooit met een blijvende tweestaten-oplossing genoegen willen en kunnen nemen, wát naïeve pleitbezorgers van zo’n oplossing ook mogen denken en hopen. De staat Israël zal hoe dan ook tenietgedaan moet worden.

In oktober 2023 toonde Hamas haar ware gezicht door haar barbaarse moord op 1200 onschuldige en ongewapende Joden (de grootste massamoord op Joden sinds de Holocaust). Daarom wil Israël radicaal met Hamas afrekenen, en vindt daarbij steun van het Europese parlement en van de Amerikaanse president. In plaats van Hamas vinden de diverse partijen dat de Palestijnse Autoriteit het ook in de Gazastrook voor het zeggen moet krijgen. De grote vraag is of de Palestijnen én de Israëli’s daarmee werkelijk beter af zullen zijn…