Onlangs las ik het stukje van Roger van Oordt en Kees Kant (‘Christenen voor Israël’) over de huidige politieke crisis in Israël (24 juli). Deze crisis is heel riskant voor de veiligheid van de staat Israël doordat deze voortdurend van buitenaf bedreigd wordt; dan kun je als staat maar het beste zoveel mogelijk een eenheid vormen. De schrijvers zagen een duidelijke parallel met de tijd van Ezra en Nehemia; graag ga ik daar nog wat dieper op in.

Eerst nog even wat de huidige crisis in Israël betreft: de broeders Van Oordt en Kant hebben groot gelijk dat zij hierin geen partij kiezen. Maar ik wil er wel dit van zeggen: een van de grote gevaren van elke democratie is dat een democratisch gekozen regering op geheel democratische wijze mét de meerderheid in het parlement een besluit neemt dat door de grote minderheid in het land fel wordt afgewezen en zelfs als ‘ondemocratisch’ wordt beschouwd. Dat klinkt bijna als een paradox en levert een uiterst pijnlijke impasse op! En inderdaad bedreigend voor Israël.

De parallel met de tijd van Ezra en Nehemia, waar de genoemde broeders op gewezen hebben, zie ik zelf ook, maar ik zou daarbij nog een stap verder willen gaan. Er zijn drie grote ballingschappen in de geschiedenis van Israël geweest, en ook driemaal een terugkeer daaruit naar het Beloofde Land:

(a) De ballingschap in Egypte en de terugkeer naar het land van de vaderen onder leiding van eerst Mozes, later Jozua (zie Ex. t/m Joz.) (15^e of 13^e eeuw v.C.; de meningen verschillen).

(b) De ballingschap in Babel en de terugkeer naar het land Israël onder leiding van achtereenvolgens Zerubbabel en de priester Jesua, Ezra en Nehemia (6^e en 5^e v.C.).

(c) De ballingschap onder alle volken van de aarde en de terugkeer naar het land in de 20^e eeuw met als hoogtepunt de stichting van de staat Israël in 1948 onder leiding van David Ben-Goerion en Chaim Weizmann.

Elke terugkeer uit de ballingschap ging met gejuich en gezang gepaard (zie Ex. 15:1-21; Joz. 6:20; Ezra 2:70; 3:11; 7:7,24; Neh. 12:42; Ps. 105:43; 126:1-3; Jes. 51:11), en dat is geen wonder: de Jood hoort thuis in het land Israël. Maar al gauw ging het in alle drie gevallen de verkeerde kant op:

(a) Na Jozua brak de tijd van de Richteren aan, waarin het volk steeds weer ‘deed wat kwaad was in de ogen van de Here’ (Richt. 2:11; 3:7,12; 4;1; 6:1; 10:6; 13:1). Gevolgen: én voortdurende aanvallen van de vijanden én onderlinge verdeeldheid tussen de rechtvaardigen (dat waren de kringen waaruit de richters gerekruteerd werden) en de afgodendienaars. Dit ging zo door tot op de profeet Samuël en vooral de koningen David en Salomo, die samen een dubbeltype van de Messias vormden.

(b) Na de terugkeer uit de Babylonische ballingschap werd eerst de tempel en daarna ook de stad Jeruzalem hersteld, ondanks grote druk van buitenaf (het boek Neh. noemt ettelijke malen de Arabieren; zie vooral Neh. 4:7). Maar er was ook innerlijke verdeeldheid, vooral door de zonden van het volk: de gemengde huwelijken met heidenen (Ezra 9-10), onderdrukking van de armen (Neh. 5), onrechtmatigheden in de tempel en sabbatsontheiliging (Neh. 13).

(c) Het herstel van de staat Israël in de 20^e eeuw heeft vanaf het begin een grote scheiding laten zien tussen religieuze Joden (die een steeds groter aandeel van de bevolking vormen) en geseculariseerde Joden. Ook de huidige crisis is op deze uiterst diepe verdeeldheid gebaseerd, maar is daarmee bepaald niet eenvoudig gekarakteriseerd: de religieuzen hebben niet per se altijd gelijk (zeker niet als ultra-orthodoxe Joden inderdaad de democratie zouden bedreigen) en de seculieren niet altijd ongelijk. De meeste verwachting voor het welzijn van de staat én voor de handhaving van de godsdienstvrijheid heb ik persoonlijk van de gematigd religieuzen.

In alle drie de situaties is het van het grootste belang dat het volk de tegenstellingen probeert te overbruggen en zich massaal voor de Heere verootmoedigt met belijdenis van schuld. Na Jozua gebeurde dat vooral onder de profeet Samuël (zie bijv. 1 Sam. 7), en na de Babylonische ballingschap in Ezra 10 en Nehemia 9. Wat zou het geweldig zijn als de Israëli’s dit vandaag ook gezamenlijk, of althans in grote meerderheid, zouden doen! Maar of dit onder Netanjahoe ooit zal gebeuren? Niet alleen lijkt een gezamenlijke verootmoediging van religieuzen en seculieren ondenkbaar, maar ook onder de religieuzen zelf lijken de tegenstellingen onoverbrugbaar.

Toch is er hoop: zondag 23 juli kwamen er duizenden Israëli’s bijeen bij de Klaagmuur om te bidden voor de eenheid van Israël. Dit massagebed werd georganiseerd door rabbijnen en politici uit het hele politieke spectrum, dat wil zeggen: door voor- en tegenstanders van de omstreden wetsvoorstellen. Rabbijn David Stav beschreef de gebedssamenkomst als ‘een smeekbede aan de Almachtige om wijsheid en goede raad te geven aan onze leiders, zodat onze staat ongeschonden uit deze situatie komt’. Dat is goed nieuws!

Laten we trouwens bedenken dat de Richterentijd een paar honderd jaar geduurd heeft, met maar weinig lichtpuntjes! En na het heengaan van Ezra en Nehemia is het er in Israël ook niet veel beter op geworden. Het zou wel eens kunnen zijn dat wij in de huidige tijd zullen moeten wachten tot op de komst van de Messias, die rechtvaardigen en goddelozen van elkaar zal scheiden en alle ongerechtigheid uit Israël zal afschaffen. Dan zal het niet meer de vraag zijn of de Knesset dan wel het Hooggerechtshof in Israël primair voor het handhaven van de gerechtigheid verantwoordelijk is, maar dan zal gelden: ‘Zie, een Koning zal regeren in gerechtigheid’ (Jes. 32:1; vgl. 9:6). Dan is de democratie niet meer nodig; want wat moet je met een democratie als je een volmaakt wijze en volmaakt onzelfzuchtige Koning hebt? Democratie heb je alleen nodig als er nog heel veel half- en onwijzen en heel veel halfonzelfzuchtige en zelfzuchtige bestuurders zijn; dan moeten de machten elkaar zoveel mogelijk in evenwicht houden. En dat is in Israël sowieso al lastig, omdat de staat nooit een geschreven grondwet heeft opgesteld en aangenomen, waarop de partijen elkaar kunnen aanspreken. Laten we blijven bidden om de vrede voor Jeruzalem, en vooral om de spoedige komst van de Messias!