Willem J. Ouweneel

Emeritus hoogleraar

Publicist

Schrijver

Spreker/prediker

Willem J. Ouweneel

Emeritus hoogleraar

Publicist

Schrijver

Spreker/prediker

Blog Post

246 De Russische inval in Oekraïne in bijbels licht

02/03/2022 Column

CIP verzocht mij de situatie in en rond Oekranië te bekijken door een christelijke c.q. bijbelse bril. Dat is niet zo eenvoudig, allereerst omdat het al moeilijk genoeg is de situatie door een gewone historische en politieke bril te bekijken. Denk alleen al aan het feit dat er ook onder de Nederlandse christenen heel wat vurige Trump-aanhangers rondlopen. Als we het al over iemand als Trump niet eens kunnen worden, hoe dan over Oekraïne?

Ex-president Trump heeft zich de afgelopen dagen door minstens twee dingen volstrekt bespottelijk gemaakt. Ten eerste heeft hij president Poetin geprezen en bewonderd omdat die de twee (overwegend Russisch-gezinde) Oost-Oekraïnse provincies Donjetsk en Loehansk ‘onafhankelijk’ heeft verklaard (d.w.z. ingepikt heeft). Ten tweede heeft Trump beweerd dat, als hij nog president zou zijn geweest, de Russische inval in Oekraïne niet zou hebben plaatsgevonden. Je kunt dit afdoen als blijken van zijn blinde narcisme, je kunt ook hier weer vermoeden dat Trump privé zodanige financiële belangen met Poetin deelt dat hij alles wat Poetin doet, prachtig vindt. Bovendien heeft Trump de NAVO zoveel schade berokkend dat hij vandaag als was in Poetins handen zou zijn. Daarom heeft Poetin zich ook zo krachtig met de Amerikaanse verkiezingen bemoeid, om er maar vooral voor te zorgen dat Trump en niet Biden gekozen zou worden.

De werkelijkheid is dat aan de ene kant de Verenigde Staten aan het afkalven zijn door hun enorme interne verdeeldheid, niet alleen tussen Republikeinen en Democraten, maar ook tussen pro-Trump- en anti-Trump-Republikeinen. Aan de andere kant hebben we te maken met een Rusland dat steeds meer in de moordende greep van één enkele man is gekomen: Vladimir Poetin. Een man die volstrekt leugenachtige en bedrieglijke argumenten heeft bedacht om een onschuldig, zelfstandig, democratisch, niet-nucleair buurland binnen te vallen.

Een belangrijk voorbeeld van Poetins retoriek: president Volodymyr Zelensky van Oekraïne is een volbloed Jood, maar wordt door Poetin een neo-Nazi genoemd. Ongeveer het meest kwetsende (en onnozele) wat je tegen een Jood kunt zeggen, vooral een Jood die zoveel familieleden in de Holocaust verloren heeft als Zelensky. De werkelijkheid is dat Poetin zelf een antisemitische fascist is, die heel wat dichter bij de nazistische traditie staat dan Zelensky. Oekraïne binnenvallen met de smoes dat je dat land wilt ‘de-nazificeren’ is de waarheid op haar kop zetten. Zelensky is de president van een democratisch land, die bij de verkiezingen meer dan 70% van de stemmen achter zich kreeg. Poetin daarentegen is de alleenheerser (‘nieuwe tsaar’) van een totaal óndemocratisch, antisemitisch land.

Jason Stanley schreef jl. zaterdag in The Guardian dat Poetin zich heeft opgeworpen tot de wereldleider van het extreem-rechtse nationalisme, en als zodanig wordt hij meer en meer door extreem-rechtse christenen aanvaard – ook in Amerika, ook in Nederland, voeg ik eraan toe. Het is niet toevallig dat de door extreem-rechtse christenen bewonderde pro-Russische antisemiet Tierry Baudet juist dezer dagen voorstelde of het niet tijd werd dat Nederland uit de NAVO stapte… ‘Zelfs’ Theo Hiddema heeft zich nu nog openlijker tegen Baudet gekeerd. Maar ik vrees dat dat weinig verandert aan de steun die Baudet van de kant van extreem-rechtse christenen geniet. (En denk niet dat Trump pro-Israël zou zijn; hij heeft in zijn presidentschap niet veel anders voor Israël gedaan dat voor de bühne de ambassade naar Jeruzalem te verplaatsen; zo heeft hij de christenen zand in de ogen gestrooid). Bovendien beseffen extreem-rechtse christenen nog steeds niet de antisemitische ondertonen van de corona-complottheorieën, zoals ik eerder heeft betoogd.

Dat is het eerste eindtijdelijke element dat ik in de oorlog tegen Oekraïne opmerk: het is weer de strijd van de wereld tegen Israël, nu gerepresenteerd door die ene held: Volodymyr Zelensky. En met (grotendeels natuurlijk onbedoelde) steun van extreem-rechtse christenen.

Het tweede wat ik opmerk, is de frappante eenwording van Europa (onder leiding van Emmanuel Macron en Olaf Scholz) en de Verenigde Staten (onder leiding van Biden – geen held, geen volmaakt man, geen inspirerend leider, maar alles is beter dan Trump, zeker in zulke gevaarlijke tijden). Na alle geruzie tussen de Europese staten onderling is er nu een volstrekte eensgezindheid onder de 27 lidstaten van de Europese Unie. Alleen al die ‘honderd miljard’ (!!) die Scholz in de Duitse defensie gaat steken – wie had dat ooit kunnen dromen? En die 450 miljoen die de EU gaan besteden aan wapens voor Oekraïne – dat was een maand geleden nog ondenkbaar.

Ik heb de eenwording van Europa nooit als op zichzelf wenselijk beschouwd, want verdergaande eenwording zal steeds meer ten koste van de soevereiniteit van de afzonderlijke lidstaten gaan. In mijn boeken over de toekomende dingen heb ik uiteengezet dat een dergelijk Europees wereldrijk een steeds groter gevaar voor orthodoxe christenen zal gaan betekenen. Ter geruststelling zeiden we dan dat échte eenwording alleen bereikt zou kunnen worden als Europa zich zou hebben te keren tegen één machtige gemeenschappelijke vijand. Maar dat is exact wat er op dit moment lijkt te gaan gebeuren. Het betekent niet alleen een verenigd Europa, maar ook een Europa dat zich naast een verzwakkend Amerika steeds meer op zichzelf teruggeworpen ziet. Het zal militair steeds machtiger worden en steeds onafhankelijker van Amerika worden. Dat zijn ongelooflijk boeiende – en spannende – ontwikkelingen.

Poetin kan in eerste instantie de slag wel eens winnen en de Zelensky-regering ten val brengen. Maar op den duur zal hij het, denken veel specialisten, niet kunnen volhouden. Daarvoor is de prijs die hij moet betalen – zware sancties, volstrekte isolatie, een verzwakkende economie en een steeds opstandiger bevolking – veel te hoog. Tevens moeten we vrezen dat Amerika steeds verder intern zal verzwakken. Wat overblijft, zou wel eens een Europa kunnen zijn dat machtiger zal zijn dan het ooit geweest is. Wie zullen het daarin voor het zeggen krijgen?