Willem J. Ouweneel

Emeritus hoogleraar

Publicist

Schrijver

Spreker/prediker

Willem J. Ouweneel

Emeritus hoogleraar

Publicist

Schrijver

Spreker/prediker

Blog Post

201 De drie C’s: corona, complottisme en christenen (in Amerika)

08/11/2020 Column

Alles hangt met alles samen. De Amerikaanse presidentskandidaat Joe Biden nam de corona-crisis serieus en waarschuwde zijn aanhangers de corona-maatregelen trouw in acht te nemen. Donald Trump bagatelliseerde de corona-crisis en verzamelde grote menigten die zonder mondkapjes dicht opeengepakt stonden. Door Trumps zorgeloosheid sterven er in Amerika duizenden mensen meer dan nodig zou zijn geweest. Je kunt ook zeggen: door zijn toedoen zullen er onder zijn volgelingen duizenden mensen meer sterven dan onder de Biden-aanhangers.

Deze verschillende houding tegenover corona had een zeer interessant gevolg: de Trump-aanhangers gaven niet veel om corona en kwamen op 3 november massaal naar de stembureaus. De Biden-aanhangers waren wél bezorgd om corona en gaven er in meerderheid de voorkeur aan via de post te stemmen. Voor het verloop van de uitslagen betekende dit dat in sommige staten, zoals Pennsylvania en Georgia, men na 3 november eerst de stemmen telde van hen die in de bureaus gestemd hadden, waardoor Trump aanvankelijk met geweldige cijfers leek te gaan winnen. Pas daarna telde men de poststemmen, die voor het merendeel van Biden-aanhangers afkomstig waren; daardoor krompen de cijfers van Trump en namen die van Biden toe, waardoor de aantallen uiteindelijk griezelig dicht bij elkaar kwamen te liggen.

In andere staten, zoals Arizona en Nevada, gebeurde het omgekeerde: daar telde men eerst de poststemmen, waardoor Biden aanvankelijk met geweldige cijfers leek te gaan winnen. Pas daarna telde men de (meest Trump-)stemmen van hen die in persoon waren komen stemmen; daardoor krompen de cijfers van Biden en namen die van Trump toe, waardoor de aantallen elkaar uiteindelijk eveneens tot op een paar procent of nog minder naderden. De uiteindelijke uitslag van de verkiezing is op deze manier in sterke mate door het corona-virus bepaald.

Trump maakte daar handig gebruik van: wat Arizona en Nevada betrof, juichte hij het toe dat hij het daar uiteindelijk toch leek te gaan winnen. Maar wat Georgia en Pennsylvania betrof, volgde hij de omgekeerde redenering: daar moest men, zo eiste hij, ophouden met het tellen van de poststemmen. Stel je voor: een president die via Twitter voortdurend oproept om het tellen in Georgia en Pennsylvania (niet in Arizona en Nevada!) te stoppen, omdat hij dreigt te gaan verliezen! Ook vele christenen gingen de straat op met borden waarop STOP COUNTING stond! Stel je voor: christenen die ertoe oproepen een spaak in het democratische wiel van Amerika te steken.

Trumps volgelingen namen Trumps redenering over, zonder enige vorm van kritisch inzicht. En hier wordt het belang van complottheorieën weer duidelijk zichtbaar: over Arizona en Nevada zeurde men niet, want daar ging het de ‘goede’ kant op. Maar in Georgia en Pennsylvania nam men zonder meer geheime complotten aan, waardoor er ‘ineens’ vanuit het niets duizenden Biden-stemmen zouden zijn opgedoken. Wat een naïeve redenering. Men vergat dat op al die stembureaus zowel Democratische als Republikeinse medewerkers actief waren en dat er strenge controleurs waren die op de nauwkeurigheid van de tellingen toezagen. Het is eenvoudig ondenkbaar dat er duizenden valse stembiljetten zouden zijn opgedoken. Objectief bewijs voor Trumps beweringen is er dus niet. Geen enkel. Maar zo’n argument is aan de complottisten niet besteed. Die horen allerlei ‘geruchten’ – of ze verspreiden die zelf – die hun gelijk ‘bevestigen’. Als je de ‘goede’ sociale media en websites maar raadpleegt, word je vanzelf een complottist…

Het enige geval waar men aantoonbaar wilde sjoemelen, was het geval van de drie mannen die met een Hummer in Pennsylvania een aantal postzakken naar binnen in het telbureau wilden smokkelen vol met nepstembriefjes. Aangezien het om QAnon-aanhangers ging, mag men aannemen dat het om valse Trump-stemmen ging. Over QAnon en de Proud Boys gesproken: alleen al de aanwezigheid van zulke extreem-rechtse, gewelddadige groepen die de Republikeinse partij steunen, is angstaanjagend.

Niettemin moeten we aannemen dat er onder de Trump-aanhangers meer behoudende christenen te vinden zijn dan onder de Biden-aanhangers. Daarom verdriet het mij zo dat deze christenen zo ontvankelijk blijken te zijn voor de leugens en de extreem-rechtse absurditeiten die het Trump-team verspreidt. Ik denk dan onwillekeurig aan 2 Thessalonicenzen 2. Paulus zegt daar dat de wederkomst van Christus voorafgegaan wordt door ‘de afval’, de massale afvalligheid van (zogenaamde) christenen. Iedere christen denkt daarbij natuurlijk niet aan de stroming waartoe hijzelf behoort, maar aan ‘al die ándere’ christenen. Maar Paulus brengt die ‘afval’ in verband met de geest van de leugen; hij spreekt over de Antichrist, ‘wiens komst naar de werking van de satan is met allerlei kracht en tekenen en wonderen van de leugen’ (2 Thess. 2:3 en 9). Christenen, die toch vóór en uit de waarheid zouden moeten spreken, lijken soms wel bijzonder ontvankelijk voor de ‘geest van de dwaling’ (1 Joh. 4:6). Dat blijkt onder andere uit hun bedroevende ontvankelijkheid voor complottheorieën. Christenen zijn er immers ‘van nature’ al toe geneigd overal het werk van de duivel en de Antichrist te zien. Daarbij mag je zelf kiezen of je de Antichrist eerder bij de Democraten of bij de Republikeinen denkt aan te treffen.

Ik kom uit een geloofsgemeenschap waar vroeger niet gestemd werd, want politiek was ‘werelds’. Maar oude broeders in Duitsland vertelden mij over 1933, toen leidende Duitse broeders zeiden dat men nu toch maar moest gaan stemmen, omdat God zo duidelijk een ‘man Gods’ en redder van Duitsland had gezonden… En ze deden het massaal! Of ik denk aan die Amerikaanse broeder die mij vertelde dat hij vóór 1960 nog nooit gestemd had, maar in 1960 van die gewoonte afweek. Toen ging het immers om de katholieke Democraat Kennedy en de protestantse Republikein Nixon, en mijn vriend meende dat hij er dit keer toch echt aan moest meewerken om die man, die én katholiek én Democraat was (net als Biden trouwens), uit het Witte Huis te houden. Toen Kennedy toch won, kwam mijn vriend tot de conclusie dat hij tegen Gods wil gehandeld had, want God had toegelaten dat Kennedy president werd… En bovendien kwam hij er jaren later achter wat een schurk die Nixon was.

Hoe zullen over 25 jaar (als Christus dan nog niet is teruggekomen) de christenen oordelen over de Amerikaanse gebeurtenissen van 2020? Of zullen er dan nog steeds zoveel complottisten onder hen zijn?