In deze coronatijd luister ik zondagsmorgens om 8 uur wel eens naar ‘Hour of Power’, en dus naar voorganger Bobby Schuller, kleinzoon van de vermaarde Robert H. Schuller, dominee van de beroemde Crystal Cathedral in Californië. De familie gaat/ging er prat op van Nederlandse afkomst te zijn, al vond ik de naam Schuller niet erg Nederlands. Inderdaad, de opa van opa Robert was Jan Schuller, geboren in Terheijden (N.Br.) en geëmigreerd naar Amerika. De familie heeft trouwens maar drie generaties in Nederland gewoond, want Jans overgrootvader, Hendrik Schuller, was als Johannes Heinrich Schuler geboren in 1719 in het kanton Glarus in Zwitserland. Diens voorgeslacht, genaamd Schuler, moet minstens zes generaties in Glarus gewoond hebben. De domineesfamilie Schuller is dus veel meer Zwitsers dan Nederlands!

Twee dingen moet ik u over Hendrik Schuler vertellen, omdat ze mij persoonlijk raken. Ten eerste was Hendrik alias Johannes Heinrich sergeant in een Zwitsers regiment onder kapitein Von Planta, en zo moet Hendrik in Nederland zijn terechtgekomen. Ten tweede heette zijn overbetovergrootvader Fridolin (‘Fridli’) Schuler, geboren ca. 1530, in 1560 vermeld als legerhoofdman, in 1560 vermeld als wonend in Glarus. Fridolin is vernoemd naar de beschermheilige van Glarus: Fridolin von Säckingen. In 1566 wordt Fridolin Schuler vermeld als landvoogd van Rheintal. Omdat Fridolin in Glarus woonde, neem ik aan dat hier het Churer Rheintal wordt bedoeld, dat is het ‘Rijndal van Chur’, een deel van het kanton Graubünden waar de Rijn, na de samenvloeiing van Voor- en Achterrijn bij Tamins, doorheen stroomt.

Dat deed mij onmiddellijk denken aan mijn eigen Zwitserse voorvader! In Tamins, in Reto-Romaans sprekend gebied, werd in 1737 Anthony Camenel (of Kumanil) geboren. Ik heb het in 1966 hoogstpersoonlijk in het doopboek van Tamins mogen nalezen. Antjony had een echt Reto-Romaanse achternaam, afgeleid van de naam Jacob (vergelijk voor het ontstaan van de min de naam, die de b vervangt, het Engelse James en het Italiaanse Giacomo). Anthony is als arme huursoldaat naar het verre noorden getrokken, totdat hij in Arnhem bleef hangen. Dus Anthony kwam uit het gebied waarover Fridolin Schuler bijna twee eeuwen eerder landvoogd was geweest! En net als Hendrik Schuler belandde Anthony Camenel als soldaat in Nederland – Hendrik in Terheijden en Anthony in Arnhem. Dat geeft toch een diepe band tussen de Schuller-familie en mij! Allebei afstammend van geëmigreerde Zwitserse soldaten, en allebei prediker geworden (al heb ik nooit de behoefte gehad een kathedraal te bouwen…).

In Arnhem aangekomen trouwde Anthony in 1765 met Dora Lieberman. Lieberman(n) is een echt Duits-Joodse naam, met vele beroemde dragers ervan (componisten, geleerden, sportlieden, politici). Interessant is de vermelding van Israel Moses alias Lieberman, in 1789 toegelaten tot Amersfoort, afkomstig uit ‘Louphaijen’ (Lufingen bij Zürich) in Zwitserland – het land waar ook Anthony vandaan kwam. Is Anthony in Arnhem soms met een joodse landgenote getrouwd!? Hoe dan ook, hun dochter Margaretha Camenel werd de overgrootmoeder van mijn overgrootvader Johannes Versteeg (1850). Als je de rabbinale regels strikt opvat, zou mijn overgrootvader vanwege die voormoederlijke lijn ook joods genoemd moeten worden… Trouwens, heeft Bobby Schuller ook joods bloed in de aderen? In ieder geval heeft hij een zoontje dat Cohen heet, dat is Hebreeuws voor ‘priester’.

Over de Rijn gesproken: als ik aan mijn ontbijttafel zit, kijk ik uit over de Houtense Rietplas. Die is wel rond 2000 uitgegraven, maar dat verandert niets aan het feit dat ik hier op een oude Rijnarm kijk, zoals www.oudhouten.nl mij verzekert. Dat verbindt mij met het verleden, want mijn moeder werd in 1918 geboren in de Duitse stad Düsseldorf, overigens uit volstrekt Nederlandse ouders. Oftewel: ze werd geboren aan de Rijn. Dat gold ook voor haar vader, Johannes Versteeg (aan wie ik mijn tweede voornaam te danken heb), maar dan 130 km verderop: in Arnhem (1892). Daar werd ook zijn vader geboren, de genoemde Johannes Versteeg (1850), en diens vader, Willem Versteeg (1810), en diens vader, Peter Versteeg (1780). Hardnekkig aan de Rijn geboren. Die Rijn, die bij Tamins begint…!

Toen mijn grootouders in 1922 vanuit Düsseldorf terugkeerden naar Arnhem, kregen ze grote steun van broeder Kees… van Rijn (!), die drogist was. Deze overleed in 1959, dus ik kan mij hem nog herinneren uit de tijd dat ik als kind op bezoek kwam in de ‘Vergadering van Gelovigen’ in Arnhem. Kees spoorde opa aan ook drogist te worden; hij zou hem er het geld voor lenen. Opa studeerde in de avonduren voor het drogistendiploma, terwijl oma op haar twee dochtertjes paste. Toen opa het diploma gehaald had – hij heeft mij later nog zijn studiemateriaal laten zien! – kon de drogisterij geopend worden op de Geitenkamp (een Arnhemse wijk in wording) met geld van Kees van Rijn. Elke zaterdag fietste mijn oma naar broeder Kees om hem de aflossing te betalen, totdat de zaak helemaal van opa en haar was. Wat heb ik als kind die twee hard zien ploeteren om die drogisterij aan de Schuttersbergweg draaiende te houden! Het gebouw waarin de winkel gevestigd was, behoort vandaag tot de gemeentelijke monumenten in de Geitenkamp. Een jaar of tien geleden heb ik er nog eens aangebeld. Een vriendelijke jongedame deed open en liet me het hele huis zien. Wat was die winkel klein geweest! En wat woonden opa en oma klein… En wat was dat huis mij dierbaar: toen ik elf was, gaf oma mij in dat huis mijn eerste bijbelstudieboekje, dat ik toen ijverig ben begonnen te besturen. Bijbelstudie doe ik nu al 64 jaar – maar het is daar aan de Schuttersbergweg begonnen, niet ver van de Rijn en dankzij broeder Van Rijn…

De Schullers wonen al sedert generaties in Amerika – maar ik woon al bijna 58 jaar bij de Kromme Rijn, en sinds twee jaar nog steeds aan een antieke Rijnarm…